उपनिषद् काणि -४

श्री भगवान् वेदव्यासानि तैत्तरीय उपनिषद तागॆलॆ शिष्यवैशंपायनाक सांगलॆ. वैशंपायनानि त्या तागॆलॆ शिष्य याज्ञवल्क्याक सांगूनु दिल्लॆ. एक दिवसु याज्ञवल्क्यानि ब्राह्मणालॆ निंदन कॆल्ल्या म्हॊणु वैशंपायनानि तागॆलॆ शिष्या वयरि कॊप्पुनु आज्ञॆ कर्तकि “तूंवॆ मॆगेलॆ निमित्त घॆत्तिलॆ विद्या सर्व परत दी. म्हॊणु. तॆद्दना याज्ञवल्कु ‘विद्या स्हगळॆ व्हॊंकूनु सॊडता. वैशंपायनु तागॆलॆ विंगड शिष्य वर्गाक आपोव्नु ‘उष्टॆ रूपारि आश्शिलॆ विद्यॆ स्वीकार करा. म्हणता. जाल्यारि तागॆलॆ शिष्य वर्ग उष्ठॆ प्राशन कॊरचाक लज्जॆताचि. तान्नि तित्तिरि पक्षि रूप घेव्नु उष्ठॆ रूपारि आश्शिलॆ उपनिषदाचॆ विद्यॆ घॆत्ताति. हॆथांतु याज्ञवल्क ऋषि सूर्यदेवालॆ आराधन कर्‍ता. सूर्यदेवु घोडॆलॆ रूपानि ऎव्नु उपदेशु दित्ता. हॆं उपनिषदाक ‘शुक्ल यजुर्वेद जांवॊ ‘वजसनय संहिता म्हणताति.
तैत्तरीय उपनिषदांतुलॆ एक प्रसंग अश्शि आस्स. हॆं प्रसंगु सर्व कालाक अन्वय जात्ता. वरुणालॆ पूतु भृगु, तागॆलॆ बाप्सुलॆग्गि “देवालॆ(ब्रह्म) विषय उपदेशु दी म्हणता. स्वतः वरुण ब्रह्मज्ञानि. ताज्जॆ प्हूडॆ वरुण खंचे विषयु तागॆलॆ पुत्ताक सांग्चाक वच्चना.  खंचे विद्यार्थिक शृद्दा आसलेरि मात्र विद्यादान कॊरका. आनि पूरा सांग्चाक नज्ज. प्रत्येक विद्यार्थिन गुरुलॆं सूक्ष्म नमून्यारि उपदेश घेव्नु मुखारि स्वतः परिश्रमारि प्रयत्न कोर्नु ज्ञान प्राप्ति कोर्नु घेव्का. अश्शि म्हॊणु सर्व सांग्चाक वच्चना. वरुणु भृगुक “अन्न, प्राण, मन, श्रोतृ, चक्षुस् वाक्कु सांग्ता. आनि “तपस्स कॊरचाक व्हच म्हणता. शिष्यानि गुरूनि सांगिलॆ मात्र कळ्यारि पुर्‍जाय्ना, विचारु कोर्नु ताज्ज सत्यासत्यता आप्पण अर्थ कोर्नु घेव्नु निर्णयाक ऎवुका. म्हणता.
तपस्स करताना भृगुक कळ्ता म्हळॆरि ‘अन्नचि ब्रह्म म्हॊणु तॊं ग्रहण कर्‍ता. अन्न निमित्त पूरा प्राणि जन्म घॆत्ताचि. अन्न निमित्त जीवन करताचि आनि अन्नांतु प्रवेश कर्‍ताति. हांगा अन्न म्हळयारि पंच भूत! सगळॆ प्रपंच पंचभूतानि भोर्नु आस्स. अश्शि म्हॊणु भृगु तागॆलॆ बाप्पुसु वरुणाले सांग्ता. वरुणु कस्सलॆ सांगनाशि “परत तपस्स कॊरचाक व्हच म्हणता. परत तपस्स कोर्नु आय्यिलॊ भृगु बाप्सुलाग्गि ऎव्नु “प्राणचि ब्रह्मु कितयाक म्हळयारि ‘प्राणा निमित्त प्राणि जन्मु घॆत्ता, प्राणा निमित्त जीवन कर्‍ता. आनि प्राणांतु वत्ता म्हणता. हाक्कायि कस्सलॆ उलैनाशि वरुणु पुत्ताक परत तपस्स करि म्हॊणु सूचन दित्ता. मागिरि ताक्का कळीताक यत्तकि “मनही ब्रह्मु, मन निमित्त प्राणि जन्मु घॆत्ता, मन निमित्त जीवन कर्‍ता, आनि  अखैरिक मनांतू प्रवेश कर्‍ता. अश्शि म्हॊणु भृगु बाप्सुलाग्गि ऎव्नु सांग्ता. जाल्यारि तॆद्दना सैत वरुणु मागशि सांगिल वरि परत तपस्स कॊरचाक सांग्ता. हाज्ज नंतर तागॆलॆ ज्ञान थॊडॆ परिपक्व जात्ता. आनि भृगु ऎव्नु बाप्सु लाग्गि सांग्ता.  “विज्ञानं ब्रह्मेति व्यजनात... ‘विज्ञानची ब्रह्म म्हॊणु समजिता. ब्रह्मालॆ इच्छा मात्रान प्राणि जन्माक ऎत्ता. जीवन कर्ता आनि विज्ञानांतु प्राणि प्रवेश कर्ता. हे विषयु सांगूनु परत “उपदेश दी म्हणता. वरुण मनांतू खुषि पाव्ता, जाल्यारि त्या व्यक्त कर्‍नाशि भृगुक परत तपस्स कॊरचाक पॆटोव्नु दित्ता.
अंत्यारि भृगुक कळ्ता म्हळ्यारि ‘आनंदूचि ब्रह्म म्हॊणु. परमात्माक दुसरॆ नांव म्हळयारि आनंदु प्राणि आनंदा खात्तिरि जीवन कर्‍ता, आनंदा खात्तिरि सर्व जप, तप, साधन, संपत्त संग्रह कर्ता. आनि आनंद पाव्ता. त्या आयकूनु वरुणाक खुषि जात्ता.
आम्मि सांगताचि देवाक सत्, चित्, आनंद म्हॊणु. हाक्का एक निदर्शन आनि अनुभव घॆव्येत. आम्मि तीर्थक्षेत्राक, प्रसिद्ध देवळाक तथा देवालॆ उत्सव वेळ्यारि वांटॊ घॆत्ताचि. देवालॆ दर्शन घॆत्ताचि. देवालॆ वैभवु दोळॆंतु, मनांतु भोर्नु घॆत्ताति. तॆद्दना आमका अवर्णनीय आनंदु जात्ता. हे आनंदाक परिमिति म्हॊणु ना. प्रत्येक मनुष्यालॆ योग्यतानुसार दिव्य आनंद जात्ता. हेंचि परमात्मालॆ दुसरे नांव आनंदु.
हे जगांतु प्रत्येक मनुष्यु व प्राणि आनंद खात्तिरि प्रयत्न करता. दुड्वांतु, संसारांतु, संपत्त इतर भोगादि विषयांतु आनंद मॆळ्तालॆ म्हॊणु समजूनु कड्हेरि भ्रांति पाव्नु परत परत ८४ लक्ष योनिंतु पोणु जनन मरण चक्रांतु घूस्ता उरता. हे अज्ञान निमित्त आम्मि दुःखाक पॊड्का जात्ता. खरे आनंदु “परमात्मु देवालाग्गि आम्मि माग्गुका कस्सलॆ म्हळयारि “देवा आम्का अपेक्ष नात्तिलॆ परिशुद्ध भक्ति, म्होगु दी.. निन्न भकुति बीरॊ देवा ऎन्न मन्निसि... श्री पुरंदर दास. देवुचि असलॆ कळकळिक, प्रार्थनाक गुरुकची शिष्यालॆ पॆटैता. म्हॊणु संतालॆ वाणि आस्स. “गुरूपदेश विल्लॆंदु ऎनबेड अपार महिम श्री पुरंदर विठलन उपाय दिंदलि नॆनॆ मनवॆ  आमगेलॆ समाजांतु पळयाचि परमात्मानि तीनि त्यागमयि आनि ज्ञानमयि गुरुवर्यांक कसलेक अनुग्रह कॆल्ला म्हणचॆ हाज्जेन कळ्ता.
- कॆ. जनार्धन भट्, मैसूरु.